Vorig jaar hebben we met veel plezier en voldoening het project Black Out georganiseerd. Binnen Black Out boden wij twee activiteiten aan. Enerzijds hadden we het theater & dialoog ‘Black Out’ – theater gebaseerd op waargebeurde verhalen aan de hand waarvan aansluitend een dialoog met de aanwezigen gevoerd werd. Anderzijds boden we Walk & Talk aan – wandelingen door Rotterdam langs plekken die een link hebben met het koloniale en slavernijverleden van Rotterdam, met aansluitend een dialoog met alle deelnemers.
De naam ‘Black Out’ is tweeledig. Het refereert aan een black out, een tijdelijk verlies van bewustzijn. Maar het roept ook de associatie op met sociale uitsluiting van mensen met een donkere huidskleur.
In de periode van juni 2021 tot en met maart 2022 heeft stichting Me & Society de activiteiten van het project Black Out uitgevoerd. Hierbij blikken we graag terug op dit interessante project.
“Zie je mij, zie je mij echt? Ik heb het niet over mijn kleur, want dat is niet wie ik ben. Zie je mij, zie je mij echt? Of hou je je vast aan het beeld dat je op eerste gezicht hebt geschetst? Op basis van een ervaring of verhalen van anderen die je kent. Logisch wellicht, maar is het terecht? ik hoop dat je beseft dat het niks over mij zegt, maar het vooral blootlegt welke vooroordelen jij hebt, de hokjes waarin jij denkt. En dat is niet gek. Ook niet direct goed of slecht en eerlijk gezegd, ik doe het ook, ik denk wij allemaal. Onbewust vormen we een idee van elkaar, zonder de ander te kennen ligt het oordeel al klaar.
Nou stel jezelf de vraag:
Neem ik dat oordeel aan voor waar, sluit ik me af en stopt het daar of kijk ik verder en kan ik oprecht voor de ander open staan?”
Activiteiten
Binnen dit project zijn er 2 activiteiten, te weten theater en dialoog Black Out en de Walk & Talk.
De theaterproductie is opgevoerd op verschillende scholen in Rotterdam, bij jongeren- en vrijwilligersorganisaties, in Huizen van de Wijk en in samenwerking met organisaties in het sociaal-maatschappelijk veld.
Voor de activiteit Walk & Talk hebben we een vijftal wandelroutes ontwikkeld binnen verschillende delen van Rotterdam die allemaal eindigen in het centrum van Rotterdam, waar de aansluitende dialoog kan plaatsvinden. Voor het organiseren van de wandelingen hebben we samengewerkt met verschillende partijen, zoals welzijnsinstellingen, migrantenorganisaties, de ‘week van de dialoog’ en wandelaanbieders.
Inhoud voorstelling
De theatervoorstelling Black Out duurt, samen met de aansluitende dialoog, 90 minuten. De voorstelling zelf beslaat ongeveer 30 minuten hiervan.
De voorstelling wordt gespeeld door 2 acteurs, die in de vorm van monologen hun eigen ervaringen vertellen over racisme, afgewisseld met dialoog tussen beiden. Er wordt tevens gebruik gemaakt van spoken word.
Het ene verhaal dat verteld wordt zijn de ervaringen van een Eritrese jongen die is opgegroeid in een witte wijk in Brabant. Hij en zijn broers waren niet welkom op het voetbalveld en werden zelfs door de buurvrouw weggejaagd. “Rot op naar je eigen land”. Na een zoveelste voorval waarbij een televisie door de ruit werd gegooid zijn ze verhuisd naar Rotterdam. Maar ook daar maakt hij racisme mee, bijvoorbeeld op zijn werk.
Het verhaal van de Molukse vrouw begint bij een ervaring in groep 5 waarbij ze als buitenlander bestempeld wordt in de klas, ondanks dat ze in Nederland is geboren. Ze voelt zich er niet bij horen en zoekt telkens bevestiging bij Nederlandse meisjes. Er is een gebrek aan rolmodellen. Vervolgens vertelt ze over hoe de Molukkers in Nederland zijn gekomen.
De jongen en de vrouw gaan met elkaar in gesprek waarbij ze, zonder antwoorden te geven, vragen stellen over wat je kunt doen tegen racisme. “Wat kan ik doen om meer gelijkheid te krijgen? Je uitspreken wanneer je getuige bent van racisme of discriminatie? Het is een keuze. Stoppen met het veroordelen van de Nederlander op basis van hetgeen in het verleden is gebeurd? Het is een keuze.”
Dialoog
Na de voorstelling wordt er in gesprek gegaan met de aanwezigen over wat ze gezien hebben. Allereerst wordt gevraagd wat zij van de verhalen vonden en of ze dit herkennen. Wat zouden zij in een dergelijke situatie doen? Door het verplaatsen in het karakter en de situatie van de acteurs worden ze aangesproken op hun gevoelens en emoties en bewust gemaakt van de (voor-)oordelen die zij zelf hebben.
Walk & talk
Walk & Talk zijn wandelingen langs plekken in Rotterdam die een relatie hebben met het koloniale en slavernijverleden van Rotterdam. Er zijn 5 routes, die in tweetallen gelopen worden.
Van deze routes zijn er 2 in het centrum van Rotterdam, 2 in het Westen en 1 in het Zuiden (Kop van Zuid). Ze eindigen allemaal bij gebouw de Heuvel, waar het kantoor van stichting Me & Society is.
Op elke route zijn een 5-tal plekken waar een opdracht is. Dit kan zijn een meerkeuze vraag die het vervolg van de route bepaalt, het invullen van ontbrekende woorden of gewoon informatie zoeken over de plek of de persoon (bij een standbeeld). Onderweg kan met elkaar over de informatie in gesprek gegaan worden en worden de tweetallen aangemoedigd hun eigen ervaringen met elkaar te delen. Doel van deze gesprekken is om verschillende Rotterdammers in contact met elkaar te brengen, te leren van elkaars ervaringen en verhaal en tot wederzijds begrip en respect te komen.
Dialoog
Na de wandeling wordt er, onder het genot van een hapje en een drankje, in gesprek gegaan met de deelnemers over hoe zij de wandeling hebben ervaren en hoe zij de link zien tussen het verleden van Rotterdam en de multiculturele samenleving in Rotterdam. Ook worden de verschillende opdrachten uit de routes besproken.
Resultaten
Wij kijken met grote tevredenheid terug op de uitvoering van Black Out. Ondanks dat we tegenslagen hadden door corona, lockdowns en quarantaines, zijn we trots op wat we hebben neergezet en bereikt bij de verschillende Rotterdamse scholen en organisaties. Ook de politie had grote interesse in dit project. Discriminatie en racisme zijn thema’s die erg spelen binnen de politie, mede door de media, maar ook in de gesprekken met de agenten merken we dat dit elke dag speelt binnen hun werkzaamheden.
Bij het creëren van de theatervoorstelling Black Out wilden we niets van tevoren invullen en ons zo veel mogelijk laten leiden door echte verhalen. Hierdoor waren we afhankelijk van de mensen die zich hebben aangemeld. Het is van tevoren niet bekend welke kant het verhaal opgaat, pas tijdens de brainstormsessies werd dit wat duidelijker. We hebben onze best gedaan om meerdere kanten van het onderwerp te belichten.
Het onderwerp racisme en discriminatie is een beladen onderwerp, wat voorkomt uit de verschillende ervaringen die mensen met het onderwerp hebben. Als iemand niet heeft ervaren hoe het is om gediscrimineerd te worden, is het lastig om je voor te stellen hoe dit voelt. Theater is een heel goed middel om dit over te brengen, het komt erg binnen, maar erover praten blijft moeilijk. We hebben dit ervaren op scholen, waar leerlingen lacherig deden en het niet serieus namen, maar ook tijdens de dialogen met politieagenten bleek het lastig om over deze onderwerpen te praten. Omdat de politie vaak als discriminerend en racistisch neergezet wordt, merkten we dat agenten zich snel gaan verdedigen, gaan uitleggen dat zij niet discrimineren en dat ‘de ander’ hem/haar altijd meteen beschuldigd van discriminatie.
Als een groep mensen die elkaar kent meteen een verdedigende houding aanneemt, is het lastig om met elkaar in dialoog te gaan. De verhalen van de acteurs zijn krachtig, maar het doortrekken naar andere situaties blijft moeilijk. Het nut van deze voorstelling en aansluitend dialoog wordt hiermee bewezen.
Het is belangrijk het gesprek over racisme en discriminatie te blijven voeren.
